34. ROCZNICA POROZUMIEŃ SIERPNIOWYCH
SOLIDARNOŚĆ 1980
Porozumienia Sierpniowe 1980
Porozumienie szczecińskie. 30 VIII 1980 o godz. 8.00 MKS w
Szczecinie i Komisja Rządowa podpisały porozumienie kończące strajk:
Protokół ustaleń w sprawie wniosków i postulatów Międzyzakładowego
Komitetu Strajkowego z Komisją Rządową w Szczecinie. Ze strony MKS
dokument podpisali: Marian Jurczyk (przewodniczący), Kazimierz Fischbein
(wiceprzewodniczący), Marian Juszczuk; ze strony rządowej: wicepremier
Kazimierz Barcikowski, z-ca członka Biura Politycznego i sekretarz KC
PZPR Andrzej Żabiński, I sekretarz KW PZPR w Szczecinie Janusz Brych.
Porozumienie było korzystne dla strajkujących w punktach
dotyczących spraw ekonomicznych i socjalnych, ale zdecydowanie
nieprecyzyjne lub niepełne w przypadku pozostałych żądań. Protestujący
nie uzyskali zgody na utworzenie wolnych czy niezależnych związków
zawodowych, jedynie samorządnych, przyjęte sformułowania nie mówiły
nawet o możliwości tworzenia nowych związków. Protestujący uzyskali
zapewnienie, że otrzymają pełną zapłatę za okres strajku oraz że nie
będą za udział w nim karani, „z wyjątkiem popełnionych przestępstw
politycznych” (co w rzeczywistości otwierało możliwość represjonowania).
Nieprecyzyjne były zapisy dotyczące ograniczenia cenzury. W stosunkach
państwo–Kościół wynegocjowano jedynie obietnicę „szerszego dostępu do
środków masowego przekazu”. Sukcesem strajkujących była zgoda na
postawienie do 17 XII 1980 tablicy upamiętniającej ofiary Grudnia ’70,
powrót do pracy osób zwolnionych za działalność strajkową w l. 70. (po
indywidualnym rozpatrzeniu wniosków przez dyrekcje oraz związki
zawodowe), obietnica zrównania (do 1 XI 1983) zasiłków rodzinnych do
poziomu obowiązującego w WP i MO; uzgodniono też powszechną podwyżkę
płac (o jedną grupę zaszeregowania) oraz najniższych rent i emerytur;
rząd zobowiązał się do skrócenia czasu oczekiwania na mieszkanie do 5
lat, wprowadzenia zmodyfikowanej Karty Stoczniowca.
Porozumienie gdańskie. 31 VIII 1980 o godz. 16.40 Komisja
Rządowa i MKS w Gdańsku podpisały w sali bhp Stoczni Gdańskiej im.
Lenina dokument kończący strajk w Trójmieście: Protokół porozumienia
zawartego przez Komisję Rządową i Międzyzakładowy Komitet Strajkowy w
dniu 31 sierpnia 1980 roku w Stoczni Gdańskiej. W imieniu MKS Protokół
sygnowali członkowie Prezydium MKS: Lech Wałęsa (przewodniczący),
Andrzej Kołodziej i Bogdan Lis (wiceprzewodniczący), Lech Bądkowski,
Wojciech Gruszewski, Andrzej Gwiazda, Stefan Izdebski, Jerzy Kwiecik,
Zdzisław Kobyliński, Henryka Krzywonos, Stefan Lewandowski, Alina
Pieńkowska, Józef Przybylski, Jerzy Sikorski, Lech Sobieszek, Tadeusz
Stanny, Anna Walentynowicz, Florian Wiśniewski; ze strony rządowej:
wicepremier Mieczysław Jagielski, członek sekretariatu KC PZPR Zbigniew
Zieliński, przewodniczący Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku Tadeusz
Fiszbach, wojewoda gdański Jerzy Kołodziejski.
Tekst porozumienia gdańskiego był znacznie bardziej jednoznaczny i
korzystniejszy od szczecińskiego – gł. w przypadku postulatów
politycznych. Na jego mocy powstać miały nowe niezależne, samorządne
związki zawodowe. Gdański MKS stawał się komitetem założycielskim nowych
związków, które miały być rejestrowane poza rejestrem Centralnej Rady
Związków Zawodowych. Otrzymały one prawo do opiniowania kluczowych
decyzji społeczno-gospodarczych (np. zasad podziału dochodu narodowego),
prowadzenia własnych wydawnictw. W przeciwieństwie do porozumień
szczecińskich nierepresjonowanie uczestników strajku nie było obwarowane
żadnymi warunkami. Zasada ta objęła również, co ważne, osoby
wspomagające strajk. Ponadto władze uznały prawo do strajków – stosowny
zapis o warunkach ich organizowania miał znaleźć się w Ustawie o
związkach zawodowych (nowemu związkowi zapewniano udział w pracach nad
nią). Rząd zobowiązał się w ciągu 3 mies. wnieść do Sejmu projekt Ustawy
o cenzurze, znacznie ograniczający jej zakres oraz wprowadzający sądowy
tryb odwoławczy od decyzji cenzorskich. Władze zobowiązały się do
transmitowania w radiu niedzielnej mszy św. Do pracy mieli zostać
przywróceni robotnicy zwolnieni po strajkach z 1970 i 1976, a także
usunięci z uczelni studenci, przywrócenie do pracy miało następować
automatyczne na wniosek zainteresowanego, bez konieczności rozpatrywania
indywidualnych przypadków. Władze zobowiązały się do rewizji wyroków w
procesach politycznych oraz zadeklarowały „pełne przestrzeganie swobody
wyrażania przekonań w życiu publicznym i zawodowym”. Strajkujący
uzyskali zapewnienie, że o doborze kadr kierowniczych będą decydować
kwalifikacje i kompetencje, a nie przynależność organizacyjna. Rząd
zobowiązał się do stopniowych podwyżek płac, przede wszystkim tych
najniższych, oraz corocznego podwyższania najniższych rent i emerytur –
„odpowiednio do możliwości kraju”.
Strajkujący zobowiązali się, że nowe związki zawodowe będą
przestrzegać zasad określonych w Konstytucji PRL, bronić społecznych i
materialnych interesów pracowników i nie będą pełnić roli partii
politycznej. Miały one także „stać (...) na gruncie zasady społecznej
własności środków produkcji, stanowiącej podstawę istniejącego w Polsce
ustroju socjalistycznego”, uznawać kierowniczą rolę PZPR oraz nie
podważać „ustalonego systemu sojuszy międzynarodowych”.
Porozumienie jastrzębskie. 3 IX 1980 o godz. 5.45 został
podpisany dokument kończący strajk w KWK Manifest Lipcowy w
Jastrzębiu-Zdroju: Protokół porozumienia zawartego przez Komisję Rządową
i Międzyzakładowy Komitet Strajkowy w dniu 3 września 1980 roku w
Kopalni Węgla Kamiennego Manifest Lipcowy. Ze strony MKS sygnowali go:
Jarosław Sienkiewicz (przewodniczący), Stefan Pałka i Tadeusz Jedynak
(wiceprzewodniczący), Jan Jarliński, Piotr Musiał, Andrzej Winczewski,
Marian Kosiński, Roman Kempiński, Mieczysław Sawicki, Kazimierz
Stolarski, Ryszard Kuś, Wacław Kołodyński, Władysław Kołduński, Grzegorz
Stawski; ze strony rządowej: wicepremier Aleksander Kopeć, z-ca członka
Biura Politycznego i sekretarz KC PZPR Andrzej Żabiński, minister
górnictwa Włodzimierz Lejczak, sekretarz KW PZPR w Katowicach Wiesław
Kiczan, podsekretarz stanu w Ministerstwie Górnictwa Mieczysław
Glanowski, I z-ca wojewody katowickiego Zdzisław Gorczyca, rektor
Politechniki Śląskiej Jerzy Nawrocki. Potwierdzono w nim ustalenia
gdańskie, zniesiono 4-brygadowy system pracy w górnictwie (oznaczał on
konieczność pracy 7 dni w tygodniu). Władze zobowiązały się do
przedstawienia Sejmowi PRL projektu obniżenia wieku emerytalnego w
górnictwie. Ważnym ustaleniem było też wprowadzenie od 1 I 1981 wolnych
wszystkich sobót i niedziel (w intencji przedstawicieli władz zapis
dotyczył jedynie górników, ale w tekście porozumienia jasno tego nie
zaznaczono, co spowodowało na początku 1981 konflikt o wolne soboty).
Przedstawiciele rządu zgodzili się też na realizację szeregu postulatów
socjalno-bytowych, m.in. wpisanie pylicy płuc do wykazu chorób
zawodowych.
Grzegorz Majchrzak
ŹRÓDŁO INFORMACJI. CYTUJĘ ZA:
http://www.encyklopedia-solidarnosci.pl/wiki/index.php?title=D01571_Porozumienia_sierpniowe
http://www.encyklopedia-solidarnosci.pl/wiki/index.php?title=D01571_Porozumienia_sierpniowe
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz